- Τι είναι ο καρκίνος προστάτη
Είναι ο καρκίνος που αναπτύσσεται στον προστάτη αδένα. Ο ιστολογικός τύπος ονομάζεται αδενοκαρκίνωμα που σημαίνει ότι προέρχεται από τα αδενικά κύτταρα του προστάτη τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή του προστατικού υγρού.
- Ποια είναι τα συμπτώματα
Ο καρκίνος προστάτη στα αρχικά στάδια δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Η εμφάνιση άλγους, αιματουρίας ή διαταραχών στην ούρηση εμφανίζεται σε πιο προχωρημένα στάδια.
- Πως γίνεται η διάγνωση του καρκίνου προστάτη
Η διάγνωση γίνεται μέσω βιοψίας προστάτη σε ασθενείς που υπάρχει υποψία ύπαρξης καρκίνου. Η υποψία τίθεται με βάση την τιμή του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) ή λόγω δακτυλικού ευρήματος στην ψηλάφηση του προστάτη.
- Είναι ο καρκίνος προστάτη ιάσιμος
Εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Ασθενείς με εντοπισμένη νόσο στον προστάτη έχουν εξαιρετικά ποσοστά επιβίωσης. Η πενταετής επιβίωση ασθενών με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη αγγίζει το 100% ενώ το ποσοστό είναι 31% για ασθενείς με απομακρυσμένες μεταστάσεις.
- Σε ποιά ηλικία εμφανίζεται ο καρκίνος προστάτη
Η νόσος είναι εξαιρετικά σπάνια σε ηλικία κάτω των 40 ετών. Ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου αυξάνεται μετά τα 50. Υπολογίζεται ότι 6 από τις 10 περιπτώσεις καρκίνου προστάτη εμφανίζονται σε άνδρες ηλικίας άνω των 65.
- Ποια είναι η πιο σωστή θεραπεία
Η επιλογή της θεραπείας βασίζεται στο στάδιο της νόσου και στην επιθυμία του ασθενούς. Σε εντοπισμένη νόσο στον προστάτη οι επιλογές μας είναι:
- Ενεργός παρακολούθηση σε όγκους χαμηλής επικινδυνότητας
- Ριζική προστατεκτομή
- Εξωτερική ακτινοβολία
- Βραχυθεραπεία
Σε ασθενείς με μεταστατική νόσο η θεραπεία βασίζεται στον φαρμακευτικό ανδρογονικό αποκλεισμό είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή αμπιρατερόνη. Σε στάδια που ο όγκος είναι ανθεκτικός στην ορμονοθεραπεία η θεραπεία συμπληρώνεται από νεότερα φάρμακα (αμπιρατερόνη, ενζαλουταμίδη, απαλουταμίδη) ή χημειοθεραπεία.
- Είναι κληρονομικός ο καρκίνος προστάτη
Η πλειοψηφία των περιστατικών καρκίνου προστάτη εμφανίζεται χωρίς να υπάρχει κληρονομικό ιστορικό. Η ύπαρξη όμως πατέρα ή αδερφού με καρκίνο προστάτη διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Ο κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος όταν υπάρχουν πολλοί συγγενείς με την νόσο και ειδικά εάν εμφάνισαν τον καρκίνο σε μικρή σχετικά ηλικία.
- Πότε ο καρκίνος προστάτη επεκτείνεται στα οστά
Τα οστά είναι η συχνότερη μεταστατική θέση εξάπλωσης του καρκίνου προστάτη.
- Υπάρχουν γενετικές κληρονομικές βλάβες στον καρκίνο προστάτη
Οι γενετικές κληρονομικές βλάβες προκαλούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου προστάτη. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2
- Σύνδρομο Lynch
- Ποιος βρίσκεται σε κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου προστάτη
Όλοι οι άνδρες ηλικίας άνω των 50 και ειδικά άνδρες με συγγενείς πρώτου βαθμού που εμφάνισαν καρκίνο προστάτη.
- Πού επεκτείνεται ο καρκίνος προστάτη
Συχνότερα επεκτείνεται στα οστά (κυρίως λεκάνη, ισχίο, σπονδυλική στήλη) ή στους λεμφαδένες. Ακολουθούν οι μεταστάσεις σε πνεύμονες και ήπαρ.
- Είναι ο καρκίνος προστάτη επώδυνος
Σε αρχικά στάδια ο καρκίνος προστάτη δεν προκαλεί συμπτώματα και είναι ανώδυνος. Πόνος εμφανίζεται σε πιο προχωρημένα στάδια τοπικής επέκτασης της νόσου ή συνηθέστερα λόγω μεταστάσεων στα οστά.
- Είναι μεταδοτικός ο καρκίνος προστάτη
Όχι. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο μετάδοσης.
- Προκαλεί ο καρκίνος προστάτη στυτική δυσλειτουργία
Ο ίδιος ο καρκίνος σπάνια προκαλεί στυτική δυσλειτουργία και αυτό όταν διηθήσει τα νεύρα που είναι υπεύθυνα για την στύση σε τοπικά προχωρημένο στάδιο. Συχνά όμως οι θεραπείες που εφαρμόζουμε στους ασθενείς, είτε χειρουργικά είτε ακτινοβολία είτε φαρμακοθεραπείες, έχουν σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας.
- Μπορεί ο καρκίνος προστάτη να προκαλέσει οσφυαλγία
Μόνο σε περίπτωση οστικής μετάστασης μπορεί είτε να προκληθεί οστικό άλγος είτε άλγος από πίεση νεύρου από την μετάσταση.
- Πότε είναι ο καρκίνος προστάτη τελικού σταδίου
Είναι όταν φτάσει στο στάδιο του ευνουχοάντοχου μεταστατικού καρκίνου προστάτη που σημαίνει ότι έχουμε μεταστάσεις που δεν ανταποκρίνονται στην ορμονοθεραπεία. Το ποσοστό αυτών των ασθενών είναι μικρό, και στις μέρες μας ακόμα και σε αυτό το στάδιο έχουμε διαθέσιμα νέα φάρμακα τα οποία παρατείνουν σημαντικά την επιβίωση και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.
- Μπορεί ο καρκίνος προστάτη να προκαλέσει κόπωση
Μπορεί στα πλαίσια όμως μεταστατικής νόσου, δεν είναι όμως συνηθισμένο να εμφανίζεται κυρίως με αυτό τον τρόπο.
- Ποιός είναι ο κίνδυνος μου εάν έχω πατέρα ασθενή με καρκίνο προστάτη.
Η παρουσία συγγενούς πρώτου βαθμού διπλασιάζει περίπου τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
- Σε ποια ηλικία πρέπει να αρχίζουν οι άνδρες τον έλεγχο του προστάτη;
Στην ηλικία των 50 ετών ή των 40 ετών αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Σε χώρες όμως με αυξημένο ποσοστό (Αφρικανοί) ή αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της νόσου, ο έλεγχος θα πρέπει να ξεκινά νωρίτερα (40 έτη).
- Τι περιλαμβάνει ο ετήσιος έλεγχος του προστάτη;
Δακτυλική εξέταση του προστάτη (ΔΕΠ) και εργαστηριακό έλεγχο που περιλαμβάνει την μέτηρηση του PSA του ασθενή. Οι ανωτέρω δύο εξετάσεις θα μας καθορίσουν αν πρέπει να υποβληθεί ο ασθενής σε περαιτέρω εξετάσεις (διορθικό υπέρηχο ή βιοψία).
- Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του προστάτη;
- Ηλικία
- Οικογενειακό ιστορικό
- Ποια είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος διάγνωσης του καρκίνου του προστάτη;
Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη βασίζεται στην αιματολογική εξέταση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA), στη μέσω του ορθού δακτυλική εξέταση του προστάτη (ΔΕΠ) και στην βιοψία προστάτη.
- Πώς επιτυγχάνεται η έγκαιρη διάγνωση της νόσου;
Η πρώιμη διάγνωση βασίζεται στη σωστή ενημέρωση του ανδρικού πληθυσμού για τον ετήσιο έλεγχο (check-up) του προστάτη. Εδώ αξίζει να σημειωθεί, ότι οι άνδρες που έχουν υποβληθεί σε επέμβαση για καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (ανοικτή ή διουρηθρική προστατεκτομή) εμφανίζουν τον ίδιο κίνδυνο εκδηλώσεως της νόσου. Συνεπώς, ο έλεγχος πρέπει να αφορά και αυτούς τους ασθενείς.
- Τι είναι η σταδιοποίηση του καρκίνου του προστάτη;
Μετά την επιβεβαίωση της νόσου από τη βιοψία, το επόμενο βήμα είναι η σταδιοποίηση της νόσου η οποία θα καθορίσει την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση. Τα στάδια του καρκίνου του προστάτη είναι τρία, χαμηλού, μεσαίου και υψηλού κινδύνου και καθορίζονται από την τιμή του PSA κατά τη διάγνωση, το βαθμό Gleason και το κλινικό στάδιο (βλ. Πίνακα 1). Οι ασθενείς χαμηλού κινδύνου φέρουν και τα τρία χαρακτηριστικά της αντίστοιχης ομάδας. Ως ασθενείς μεσαίου και υψηλού κινδύνου χαρακτηρίζονται οι ασθενείς που φέρουν τουλάχιστον ένα από τα χαρακτηριστικά των ομάδων αυτών.
Χαμηλού Κινδύνου Μεσαίου Κινδύνου Υψηλού Κινδύνου
PSA < 10 10 – 20 > 20
GLEASON SCORE ≤ 6 7 8 – 10
Κλινικό Σταδιο ≤ Τ2a T2b,c > T2c
- Ποια είναι η παρακολούθηση μετά την ριζική προστατεκτομή και τι είναι η βιοχημική υποτροπή στον καρκίνο του προστάτη;
Η μέτρηση του PSA μετά από ριζική προστατεκτομή είναι μια καθορισμένη πρακτική που πραγματοποιείται σε όλους τους ασθενείς. Το PSA στην περίπτωση ενός ασθενούς με τοπικά εντοπισμένη νόσο που υποβάλλεται σε ριζική προστατεκτομή αναμένεται να φτάσει σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα 6 εβδομάδες περίπου μετά το χειρουργείο. Η πρώτη μέτρηση PSA γίνεται στους 3 μήνες μετά την επέμβαση. Η μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών γίνεται κυρίως με τη μέτρηση της τιμής του PSA κάθε 3 μήνες για τα 2 πρώτα χρόνια και στη συνέχεια κάθε 6 μήνες. Μετά τη ριζική προστατεκτομή το PSA πρέπει να υποχωρήσει σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα.
- Τι είναι η βιοχημική υποτροπή στον καρκίνο του προστάτη;
Βιοχημική υποτροπή είναι η αύξηση της τιμής του PSA σε επίπεδα προκαθορισμένα, αναλόγως με την αρχική θεραπεία (χειρουργική ή ακτινοβολία), υποδηλώνοντας ουσιαστικά το πρώτο βήμα πιθανής υποτροπής της νόσου. Υπολογίζεται ότι περίπου 20-40% των ασθενών που υποβάλλονται σε ριζική προστατεκτομή θα αναπτύξουν βιοχημική υποτροπή μετά από την αρχική θεραπεία. Βιοχημική υποτροπή ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία το PSA φτάνει σε μια προκαθορισμένη τιμή μετά το χειρουργείο. Με βάση τον ορισμό της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής Ουρολογικής Εταιρείας, η βιοχημική υποτροπή ορίζεται ως η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένας ασθενής του οποίου το PSA φτάνει ή ξεπερνάει το 0.2 ng/ml σε τουλάχιστον 2 τουλάχιστον συνεχιζόμενες μετρήσεις.
- Τι είναι ο μεταστατικός καρκίνος του προστάτη;
Ο καρκίνος του προστάτη ορίζεται ως «προχωρημένος» ή «μεταστατικός» όταν εξαπλώνεται έξω από τον αδένα του προστάτη. Μπορεί να εξαπλωθεί σε κοντινούς ιστούς, λεμφαδένες, οστά ή άλλα μέρη του σώματος. Όταν εξαπλώνεται πέρα από την ανατομική περιοχή του προστάτη, ονομάζεται μεταστατικός καρκίνος του προστάτη.
- Μπορεί να θεραπευθεί ο μεταστατικός καρκίνος του προστάτη;
Δεν υπάρχει θεραπεία ίασης για τον προχωρημένο ή μεταστατικό καρκίνο του προστάτη, αλλά οι διαθέσιμες θεραπείες μπορεί να επεκτείνουν σημαντικά την διάρκεια της ζωής και να μειώσουν τα συμπτώματα.
